De in 2019 overleden Harrie op den Kamp gold in zijn leven als een ware kenner van Toon Hermans. In talrijke publicaties toonde de in Obbicht geboren voormalige docent zijn respect voor de cabaretier, schrijver en schilder. Zijn boek ‘Teun/Toon van droom naar roem. Limburg 1916-1946’ verscheen bij de gelijknamige tentoonstelling. Voor de auteur was het uitpluizen van de levenswandel van de cabaretier een boeiende liefhebberij. Na het overlijden van Toon schreef Op de Kamp een in memoriam voor weekblad De Trompetter. In de boekenserie “Feestelingen & Historische uitgaven Sittard-Geleen 2016” staat een artikel van zijn hand. Beide publicaties vormen de basis voor deze bijdrage waarin Harrie op den Kamp veelvuldig wordt geciteerd.
Tekst Koos Snijders
“De geliefde zoon van Sittard werd op 17 december 1916 geboren in Villa Zomerlust, het grote herenhuis in de Parklaan. De villa lag tegenover de Geleenbeek. Hiervan zei Toon ooit: Ze was zwart, had de slanke lijn, liep door Sittard en ik hield zo veel van haar. De familie was bemiddeld, maar de welvaart zou niet blijven. In korte tijd verviel de familie tot bittere armoede. Het monumentale huis moest in 1914 worden verkocht. Hierbij kwamen ernstige gezondheidsproblemen. Vader Hermans was niet bestand tegen alle ellende. Hij stierf in 1924 in de Begijnenhofstraat waar de jonge Teun, zoals hij in Sittard genoemd werd, opgroeide en ondanks de ellende een geweldige jeugd beleefde met zijn kornuiten in de Sittardse binnenstad, de Limbrichterstraat, de Brandstraat, Voorstad met zijn typische middenstand, zijn vrienden en familie”, stelde Op de Kamp vast.
De belevenissen in de jonge jaren zijn vastgelegd in het kloeke boek TOON, de biografie, een meesterwerk van Jacques Klöters. Uitgebreid gaat Klöters in op de gezellige sfeer rond de Markt, met de terrasjes, de kermissen en processies, de carnavalsoptochten, de harmonieën en optredens van zangkoren. Ook in het boek ‘Teun/Toon van droom naar roem. Limburg 1916-1946’ geschreven door Harrie op de Kamp vindt de lezer veel gegevens over zijn Sittardse jaren. Zoals over Gertie van Houdt, dochter van een muziekleraar. “In Sittard werden Gertie en Toon beschouwd als een koppel, maar pa van Houdt zag een verbintenis niet zitten”, schreef wijlen Op de Kamp. “Teun werd beschouwd als een armoedzaaier. Gerties pa zei vaker: ‘Dao kump ter weer mit zien huitje en zien veugelköpke’. Hij werkte de verbintenis tegen waar hij kon. Zo kwam hij erachter dat Teun met Gertie had afgesproken in Geleen. Hij vond haar in een lunchroom aan de Rijksweg en liet haar te voet voor zijn fiets naar huis in Sittard lopen. Ook hun hond Bello werd ingeschakeld, als Gertie weer eens op stap was. Bello werd erop uit gestuurd en moest haar zoeken op de wal. Hier vond hij het jonge paar Gertie en Teun meermaals bij de vijfde boom op de Begijnhofwal. Aan Gerties verkering met Toon kwam een einde nadat zij kennis had gemaakt met een Amerikaanse soldaat die haar overhaalde om naar de United States te komen. Teun was haar eerste liefde en ‘die vergeet je nooit’, bekende ze later aan Sittardse vrienden. Toon ging aan het einde van de oorlog naar Amsterdam, waar hij Rietje leerde kennen. Het stel trouwde in Amsterdam op 5 december 1946. Er werden drie zonen geboren, Michel, Maurice en Gaby. Rietje overleed in november 1990 en werd begraven vanuit het Gemmaklooster op de Kollenberg op de Algemene Begraafplaats van Sittard.”
Toon is overleden op 22 april 2000. De ereburger van Sittard heeft bewust voor het Sittardse kerkhof gekozen omdat daar zijn moeder en broer begraven zijn. Niet ver van het Gemmaklooster waar hij vaker de mis bijwoonde. De uitvaartdienst in het Gemmaklooster was vol christelijke rituelen en symbolen. Gemma, met wie Toon zo verbonden was via zijn moeder, die tijdens zijn ziekte een noveen hield. Gemma die hem bijstond, zijn leven lang. Op zijn bidprentje staat een afbeelding van Gemma. Toon in een gedichtje dat heet ’n Beetje: ”Sterven doe je niet ineens, maar af en toe een beetje en alle beetjes die je stierf, ’t is vreemd, maar die vergeet je, het is je dikwijls zelfs ontgaan, je zegt ik ben wat moe, maar op een keer dan ben je aan je laatste beetje toe.” Toon en Rietje hebben hun laatste rustplaats in een graf van wit marmer onder een oude beukenboom. Vlak bij hun graf, dat nog steeds veel bezocht wordt door vereerders van Toon, rust ook zijn moeder: Maria Hermans-Dullens (overleden in 1967). In haar graf is de urn van haar in 1985 overleden zoon Fons bijgezet. Op het graf van Toon en Rietje staat: Laat ons o Heer. Hun leven in Uw handen leggen. En leer ons altijd weer. Uw wil geschiede zeggen.
Dat de Stadsschouwburg Sittard-Geleen twee jaar geleden op zijn geboortedag is omgedoopt tot Toon Hermans Theater leidde tot enthousiaste reacties in de nationale theaterwereld. De ereburger van Sittard heeft theaterliefhebbers onvergetelijke avonden bezorgd. Zijn cd’s en prachtige boeken met versjes, ontroerende gedichten en tekeningen zorgen ervoor dat hij een universeel kunstenaar blijft.
