In zijn hoofd gonst het steeds van de melodietjes en flarden muziek. Daarvan maakt Tom Jaspers met veel enthousiasme liedjes, waarin hij zijn visie op de wereld om hem heen vastlegt. Hiphop, reggae, pop of soul: de stijl varieert, de taal is altijd Limburgs, zijn ‘gevoelstaal’. Een gesprek met een veelzijdige troubadour over zijn ‘struijm’en druijm’.
De slaggitaar zet er meteen stevig de pas in, terwijl de piano er speels tussen door huppelt. De rustig dreunende basgitaar ziet erop toe dat de melodie niet te hoog weg fladdert en met beide benen op grond de weg door de coupletten goed aflegt. Vrolijk lied met een doordachte, klinkklare boodschap: ‘Up-tempo zen’, als dat bestaat.
,,Angs is een blokkade,/
laat dich veure’ door diene struijm,/
doch alles mèt aandach en,/
alles mèt leefde en,/
laef zwoa diene’n druijm,/
joa doe wèts waal wie dat mot”.
Het is het slot van het liedje ‘Sjös’ dat Tom Jaspers in 2018 schreef voor zijn band Luister, die het jaar erna tot de finale schopte van de Jo Erens dialectmuziekprijs. De tekst zegt veel van de componist, de nu 37 jarige ‘ singer songwriter’ uit Sittard.
Melodietjes
Al vroeg begint Tom Jaspers met het schrijven van eigen liedjes. Omdat hij nu eenmaal gek is van muziek maken. ,,Ik schrijf liedjes over wat mezelf opvalt in de wereld. Misschien is muziek maken ook wel een therapie voor mezelf’.” Als muziektherapeut kent hij de ‘ helende kracht van muziek goed. ,,Muziek is een prima middel om emoties bij jezelf en bij anderen los te maken. Ik werk regelmatig met kinderen met adhd, met autisten en met mensen, die in een vluchtelingenkamp hebben gezeten. Met muziek kun je hen beter en directer bereiken, muziek zorgt voor verbinding. Bij kinderen maar ook bij volwassenen, zoals bij hen, die in een hospice verblijven, zo heb ik gemerkt.”
Ook schrijft hij liedjes omdat het zijn ‘druijm’ is om ooit eens net zulke prachtig liedjes te kunnen schrijven als zijn grote idool Paul Simon. ,,’ Fifty was to leave your lover’ of Still crazy after all these years’, oh, wat zou ik graag zulke nummers kunnen schrijven”, zegt hij in de bloemrijke tuin achter zijn huis in Sittard.
Maar hij componeert ook omdat het in zijn hoofd steeds gonst van de melodietjes, die een aanzet kunnen vormen voor een liedje. Vaak zijn het niet meer dan flarden van een riedeltje die hij oppikt op straat of op de radio of die hem invallen als hij onder de douche staat. ,,Dan moet ik vanonder de douche komen om het ‘ deuntje’ op mijn voice recorder op te slaan, anders ben ik het kwijt”, zeg hij met een glimlach terwijl hij koffie met koekjes serveert. Eerst schrijft hij enkel Engelstalige songs. ,,Dat doe je als je nog erg jong bent. Het staat ‘ cool’. Bovendien geef je jezelf niet zo bloot als je in het Engels schrijft want niemand luistert precies naar de tekst of kan die verstaan. Als je in het Nederlands en zeker in het Limburgs schrijft dan wordt er direct veel scherper geluisterd.”
Enkel Engelstalige liedjes schrijven bevalt hem al snel niet meer, ook al beleeft hij veel plezier met de bandjes, waarmee hij muziek maakt. ,,Ik kon mezelf niet zo goed kwijt in het Engels, mijn Engels is niet toereikend om alle nuances en gevoelsschakeringen in woorden te kunnen uitdrukken.” Zijn gevoelstaal is Limburgs, geeft hij aan. ,,Limburgs biedt me een rijker palet aan woorden en uitdrukkingen. Het is de taal, waarin ik ben opgevoed, ze stimuleert mijn creativiteit en helpt me om dieper in mezelf te komen.”
Pretentieus
Toch moet hij een ‘blokkade’ overwinnen om Limburgse liedjes te gaan componeren. ,,Bij Limburgse muziek dacht ik altijd aan carnavalsmuziek. En wat je op de provinciale radio hoort is geen maatstaf voor ‘ de Limburgse muziek’. Ik weet dat het pretentieus klinkt maar wat je bij de Limbo top10 hoort is wat de ‘ doorsnee Limburger’ wil horen. Gelukkig is er Plat-eweg nog, maar slechts een uurtje doordeweeks en drie uurtjes op zaterdag. Dat is niet zoveel als je het vergelijkt met de uren, die er aan andere populaire muziek wordt besteed.”
Hoewel hij de Limburgstalige muziek van o.a. Jo Erens, Frits Rademacher, Harry Bordon en Sjef Diederen zeer waardeert- ,,Geneet van ‘t laeve’- is magistraal en tijdloos”, triggeren deze oude troubadours van de Limburgse muziek hem niet om ‘ Limburgse muziek’ te gaan schrijven. ‘Hald mich ens vast’ van Neet let Lottum en ‘Heppeneert’ van Harold K zijn twee van de liedjes die hem ertoe brengen om hoofdzakelijk nog Limburgstalige muziek te gaan maken. ,,Ik had die nummers dolgraag zelf willen maken, ze staan in mijn eigen Limbo top 10”, zegt hij glimlachend.
,,Met nog elf anderen- de inmiddels al ‘de troubadours van de toekomst’ genoemd- wil ik gaan samenwerken om Limburgse muziek te maken die ver af staat van de carnavalssfeer en die niet uitsluitend in de traditie van de kleinkunst staat. Maar muziek, die de rijkdom van de Limburgse taal toont op een moderne manier, dus niet over veldkruisen en kabbelende beekjes, maar over hoe je tegen jezelf aankijkt, wat je voelt en hoe je de wereld om je heen bekijkt en ervaart. Dat kun je prima met pop, hiphop, soul, blues doen. Andere thema’s, andere ritmes. Net zo gevarieerd als de Limburgse taal. Arno Adams is een prachtig voorbeeld hoe je ‘ Limburgs’ en ‘ blues’ bij elkaar kunt brengen. Voor sommigen is Adams’ blues te donker en somber maar hij doet het op een unieke manier. Die diversiteit willen we koesteren en doorgeven aan jongeren zodat zij de taalrijkdom van Limburg blijven waarderen en er zich ook in blijven uitdrukken.”
Plezier
Wie Jaspers’ muziek hoort, zal erkennen dat die allesbehalve eenzijdig qua onderwerp en muziekvorm is. De bebaarde singer-songwriter trekt graag alle registers open: Van lichtvoetig en opgewekt tot ingetogen en licht filosofisch. Hiphop, blues, pop en vooral soul.
Bij het blije en opgewekte ritme van ‘Pindakjaes’ met de grappige meezing tekst kun je niet stil op je stoel blijven zitten, zeker als het funny clipje erbij ziet. Het kittige loopje van ‘Pindakjaes’ blijft aan je geheugen kleven als een lik pindakaas aan je gehemelte. ‘ Duuster Loch’ is weer totaal anders, dankzij de licht melancholische melodie en de ontspannen toon van de woorden terwijl de voor Mireille Heiltjes geschreven meezinger ‘ Hie bin ich’ de zwierige vaart van Helen Fischer’s Atemlos durch die Nacht heeft. ,,Ik beleef er ook veel plezier aan om liedjes voor anderen te maken, zoals voor Mireille Heijltjes. Leuk is het om ‘ de taal’ van een zangeres te vinden en daar een liedje mee te maken hoewel ‘Hie bin ich’ ook over mezelf gaat. Je moet bij het schrijven van een liedje ook veel ruimte laten voor de luisteraar, zodat die er zijn eigen interpretatie aan kan geven. Dat maakt een liedje ook persoonlijker en geeft het meer diepgang”.
Door Ray Simoen
