MIJNGazet | pagina 5
Grote paniek in Sittard door mysterieuze
‘bloedkruisenregen’
Beeld van Peter Treckpoel in Beek. Foto Archief LGOG
Hellend Vlak Service, beheer & onderhoud
Mens!
Dak!
Duurzaam!
SOLLICITEER VIA:
WWW.VERKOELEN.NL
OF SCAN DE QR-CODE!
Voor onze vestiging Geleen zoeken wij:
(Leerling) Dakdekkers, Voormannen,
Pannendekkers & (Leerling) Service monteurs
voor zowel Service, Hellende daken en Vlakke daken.
Massale onrust in Sittard, toen in 1501
de stad getroffen werd door een ‘regen
van rode bloedkruisen’. Plots verschenen
op de hoofden van mensen rode
kruisen in allerlei vormen. Kleren en
linnengoed zaten ineens vol kruisen,
rood als de kleur van helder bloed. In
het recente Jaarboek van het Land van
Zwentibold probeert René Lauwers
deze mysterieuze bloedkruisenregen te
ontraadselen aan de hand van ooggetuige
Peter Treckpoel, die de regen
beschreef en er tekeningen van maakte.
Door Ray Simoen
Hevig geschrokken van wat hij met eigen
ogen zag tijden een processie op 23 april 1501
schrijft Peter Treckpoel: ,,Terstond vielen of
kwamen op het lijnwaad en hoofddoeken van
vrouwen wonderlijke figuren van doornenkronen,
gesels, speren, nagels, en eveneens
rode kruisen als van helder rood bloed, soms
met regenbogen bij de kruisen. Ook kwam op
het hoofd van sommige vrouwen en in hun
doeken en hoofddoeken heel veel rood bloed,
alsof het daarop gestort of gegoten was. En
wanneer zij de doek aflegden en een schone
doek om hun hoofd deden dan kwam daarin
nog meer bloed.” Die plotseling ‘regen’ van
bloedkruisen zorgde voor grote onrust onder
de bevolking van de stad, ook het stadsbestuur
en de lokale geestelijkheid stonden voor
een groot raadsel. ,,Overal was grote beroering
onder de mensen”, aldus Treckpoel.
Rode raadsel
Waar kwam deze mysterieuze regen van kruisen
in allerlei vormen en schakeringen rood
vandaan? En wat wilde deze regen zeggen,
bevatte deze een boodschap? Treckpoel weet
te vertellen dat niet alleen Sittard getroffen
werd door die geheimzinnige bloedkruisenregen.
,,Deze wonderlijke dingen gebeurden
onder de mensen in het land van Aken, Tricht
en alom in den lande, op de dorpen onder het
volk”. Overal zorgde het ‘rode raadsel’ voor
verwarring en angst. Om troost te vinden en
het onheil af te wenden werden noodmissen
gelezen, bedevaarten georganiseerd en
processies gehouden, zoals op 23 april in
Sittard, waar Treckpoel toen getuige was van
die geheimzinnige bloedkruisenregen. Uit
heel Noordwest Europa werden in het begin
van de zestiende eeuw, aldus Lauwers in het
pas verschenen Jaarboek van het Land van
Zwentibold, ‘vreemde verschijnselen’ gemeld.
Uit Frankrijk, Keulen en Duisburg kwamen
beschrijvingen van bloedkruisenregens. In
1501, 1502 en 1503 waren die daar gesignaleerd.
Later, in juli 1506 zorgde een komeet
voor beroering en twee jaar daarvoor, op 23
augustus 1504 was er een zware aardbeving
in het gebied tussen Gulpen en Luik. ,,Maar”,
aldus Lauwers, ,, blijkbaar was 1501 het
hoogtepunt” van de bloedregens. Hij ziet dat
aan de vele pamfletten over dit ,,vreemde
verschijnsel”.
Voorbodes
De bloedkruisenregens werden toentertijd
als ,,onheilsboden, afkomstig van God”
gezien. Erna zouden grote rampen, zoals de
pest volgen. Niet verwonderlijk dat mensen
toentertijd bloedregens als voorbodes van iets
veel ergers zagen. Al in de Oudheid kwam er
bloedregens voor: in de Ilias van Homerus gebruikte
oppergod Zeis tweemaal een bloedregen
als waarschuwing. In de veertiende eeuw
werden bloedregens gezien als voorbodes van
de komst van de ‘zwarte dood’ (1348-1349). In
de zestiende eeuw waren bloedregens vooral
opgevat als waarschuwingstekens van God:
dat het slecht zou aflopen met de mensheid
als die geen eind maakte aan de alom heersende
immoraliteit. Veel christenen in Europa
dachten dan ook dat het jaar 1500 het begin
van het einde van de wereld zou inluiden.
Rond1500 was het bar en boos in West-Europa,
waar met name in de katholieke landen
de geestelijkheid het niet zo nauw nam met de
moraal: er was een bloeide handel in aflaten,
kerkelijke ambten werden aan de hoogste
bieder gegund, geestelijken, van dorpspastoors
tot pausen hadden geen boodschap aan
de gelofte van zuiverheid en het celibaat en
leefden er lekker en lustig op los, onder het
motto ‘Wein, Weib und Gesang’. En buiten de
kerk was het ook een en al onrust en onzekerheid.
Het continent werd geteisterd door
tal van oorlogen van koningen, die de macht
van feodale heersers wilden breken om een
gecentraliseerde staat te kunnen stichten.
En de ontdekking van de Nieuwe Wereld in
1492 door Columbus zette een koortsachtige,
bloeddorstige run op het veroveren van
koloniën en de vermoede rijkdommen overzee
in gang. Het lijkt de huidige tijd wel, waar
globalisering, sociale media, ruziënde grote
mogendheden en klimaat- en energiecrisis
ook voor grote maatschappelijke onrust
zorgen. Met allerlei duistere complottheorieën
als de bloedregens van deze tijd.
Vlinderpoep
Terug naar 1501 toen Treckpoel zo nauwgezet
de bloedkruisenregen beschreef die Sittard
overviel. Hij was toevallig in Sittard, waar
hij van circa 1480 tot 1492 kapelaan was ,,of
bedienaar van een altaar in de kapittelkerk
aldaar”, zoals hij zelf aangeeft. Hij was nogal
ingenomen met zichzelf, aldus Lauwers. Want
over zichzelf schrijft Treckpoel dat hij ,, zeer
bemind en geacht was in de stad Sittard, waar
hij zeer in weelde en op zijn gemakt leefde en
ook een heel eerlijk huishouden voerde met
bij zich zijn lieve moeder, waardoor hij zeer
werd liefgehad en geëerd door alle mensen”.
Maar in 1492 verliet hij toch zijn ,,weelderig
leven” in Sittard en nam in 1492 zijn intrek
bij de zusters van Bilzen, waar hij omstreeks
1508 zou sterven. In 1501 was hij mogelijk op
bezoek bij zijn moeder toen hij daar getuige
was van de bloedkruisenregen.
Ook na ‘topjaar’ 1501 kwamen er nog bloedkruisenregens
voor in Europa. In de 16 en 17
de eeuw zo’n 190, in de 17 de eeuw 43 en in de
19 de eeuw werden er 146 geregistreerd. Tot
recent is er gezocht naar de oorzaak van de
bloedregens. Lauwers noemt er in zijn lezenswaardige
artikel enkele. Het zou woestijnzand
zijn dat met de stormen vanuit de Sahara
naar Europa komt: wat ook nu nog voorkomt.
Dat verklaart volgens Lauwers echter niet de
vorm van de kruisen, die Treckpoel waarnam.
Maar het kan ook zijn dat ze in 1501 kruisen
zagen omdat ze die wilde zien: om ze te
kunnen verklaren als een waarschuwing van
God, suggereert Lauwers. Biologen zeggen
dat de bloedregens veroorzaakt worden
door ‘vlinderpoep’. Wanneer vlinders uit de
pop komen scheidden ontlasting af, die qua
textuur en kleur op bloed lijkt. ,,Mogelijk
zouden grote vlinderzwermen, die vroeger
veel voorkwamen, gezorgd hebben voor een
‘vlindermeconium-regen’”, oordeelt Lauwers.
Toch blijft de vraag over de kruisvorm van de
regendruppels. Meteoorstof en buitenaardse
wezens als veroorzakers van de bloedregen
noemt Lauwers onzin.
,,Wat het wel was, zullen we nooit weten.
Enkel dat we er anders tegen aan zouden
kijken als toentertijd”, besluit Lauwers zijn
artikel laconiek. Toch gaat de speurtocht naar
bloedregens verder. Luchtsporen van groene
microalgen, die in de lucht zweven, zijn dé
veroorzakers. In 2015 werd dat vastgesteld
door een onderzoek, dat nu in wetenschappelijke
kring algemeen is aanvaard. Maar hoe
die groene micro-algen kruisen vormen wanneer
ze als ‘regen’ op kleren terechtkomen,
dat is nog niet helemaal duidelijk. Dat blijft
nog een raadsel. Maar in Sittard zal niemand
daar wakker van liggen. De stad verheugt zich
op een naderende bui van vrolijke confetti-regens.